Ankara Etnografya Müzesinde Bulunan Kahve Soğutucuları

[kahveanalisti]

Bir kaynak arayışında iken denk geldiğim bir makaleden buldum. Osmanlı zamanında eski kahve kavurucularının kahveyi kavurduktan sonra soğutmak için kullandıkları soğutucu örnekleri ile ilgili. kaynak

"Kavrulmuş kahvedeki kokunun alınması ve soğutulması için kullanılan kahve soğutucusu ucu açık, körük şeklindedir. Sıcaklıkları 200 dereceyi geçen çekirdekler, Arapların bulduğu, Osmanlıların kullandığı bu özel tepsilerde, kendi kendilerine kavrulmaya devam etmemeleri için soğutulmuştur.
Ahşap kütlenin 4-8 santimetre derinliğinde oyulmasıyla elde edilen bu yayvan kaplar genellikle daire, oval, kahve çekirdeği ve kürek şeklindedir. Hazne, sap ve oluklu ağıza sahiptir. Ağız kısmı çekirdeklerin kahve değirmenine kontrollü dökülmesini sağlarken yarı kapaklı olanlardaki çıkıntı, oluğa yığılan çekirdeklerin hazneden dışarıya taşmasını engeller. Kapaklılardaki çiçek ya da yıldız şeklindeki açıklıklar soğumayı hızlandırmaktadır. Soğutucuları bir yere asmak için genelde saplarındaki delik kullanılır. Sade, oymalı, sedef, fildişi ve taş kakmalı örnekler mevcuttur. Soğuduktan sonra kahvenin dibek ve değirmene kolaylıkla aktarılması işlevine sahip daralan olukları olup bazılarının ise üstü kapalıdır.Osmanlı kültürüne ait, ahşabın yanı sıra seramikten üretilen, form açısından benzer kahve soğutucusu örnekleri de bulunmaktadır."

2.Nolu ürün cidden değişik oymalı bir ürün.

 

[cagrierdogan]

Bu da bir başka müzeden İnsan merak ediyor hangi derecede kavrum yapıyorlardı diye. Dark roast değildir bence...

 

[kahveanalisti]

Dark Roast olma olasılığı çok yüksek bence. Biraz baktım "ateşte kavrulma" dışında başka bir detaya rastlamadım makalelerde.

 

[mmm]

Kahve risalesi diye bir kitapçık vardır muhtemelen. Kütüphanede denk gelirsem paylaşırım. Ama kuvvetle muhtemel Osmanlı Türkçesi'dir. Belki Kahve Kulübü adına yayınlarız.

Dark Roast olma olasılığı çok yüksek bence. Biraz baktım "ateşte kavrulma" dışında başka bir detaya rastlamadım makalelerde.

 

[kahveanalisti]

Kahve risalesi diye bir kitapçık vardır muhtemelen. Kütüphanede denk gelirsem paylaşırım. Ama kuvvetle muhtemel Osmanlı Türkçesi'dir. Belki Kahve Kulübü adına yayınlarız.

Valla süper olur.

 

[mmm]

Valla süper olur.

Tütün, çay vs risalelerini gördüm. Yüzde 100 demiyorum ama yüzde 90 vardır kahve risalesi. En kısa sürede bakacağım inşallah.

 

[cagrierdogan]

Kahve risalesi diye bir kitapçık vardır muhtemelen. Kütüphanede denk gelirsem paylaşırım. Ama kuvvetle muhtemel Osmanlı Türkçesi'dir. Belki Kahve Kulübü adına yayınlarız.

İşin o kısmı en kolayı, merak etmeyin

 

[BarisGumus]

Dark Roast olma olasılığı çok yüksek bence. Biraz baktım "ateşte kavrulma" dışında başka bir detaya rastlamadım makalelerde.

Başlangıçta olabilir dediğiniz... "kömürleşinceye kadar kavrulan şeyin helal olmayacağından" teville Ebu Suud'un yasak fetvasından sonraki süreçte daha açık kavurmuşlardır diye düşünüyorum...

 

[cagrierdogan]

Başlangıçta olabilir dediğiniz... "kömürleşinceye kadar kavrulan şeyin helal olmayacağından" teville Ebu Suud'un yasak fetvasından sonraki süreçte daha açık kavurmuşlardır diye düşünüyorum...

Güzel bir mantık yürütme. Ben mırra gibi acılığıyla meşhur kahveler dışında o kadar da koyu kavrulmasının gerekmemiş olduğunu tahmin ediyorum sadece. Biraz uğraştıracak ama kahve hakkında bir dönem eseri bulursak çıkarırız inşallah gereken bilgileri.

 

[BarisGumus]

Güzel bir mantık yürütme. Ben mırra gibi acılığıyla meşhur kahveler dışında o kadar da koyu kavrulmasının gerekmemiş olduğunu tahmin ediyorum sadece. Biraz uğraştıracak ama kahve hakkında bir dönem eseri bulursak çıkarırız inşallah gereken bilgileri.

Dönem'e dair eserler akademik düzeyde mevcut ama sadece Lisansüstü düzeyde, henüz Türkiyede Doktora seviyesinde akademik bir dönem eserine rastlamadım.. Mevcut olanlar ise içerik olarak tarihsel ve sosyolojik boyutuyla sınırlı... Lezzeti konu alan eserlerin mevcut olması da pek mümkün değil gibi, zira kavurma işlemi tavalarda kişisel yapıldığı için pek tutarlılık olduğunu sanmıyorum.. Tek tutarlı ve formüle edilmiş yerin mutfak kısmına atıfla Topkapı Sarayı olduğunu düşünüyorum..

 

[Yirgacheffe]

İnsan merak ediyor hangi derecede kavrum yapıyorlardı diye. Dark roast değildir bence...

Başlangıçta olabilir dediğiniz... "kömürleşinceye kadar kavrulan şeyin helal olmayacağından" teville Ebu Suud'un yasak fetvasından sonraki süreçte daha açık kavurmuşlardır diye düşünüyorum...

Merhaba,
Osmanlı imparatorluğu sınırlarına ilk girdiği günden itibaren kahve full dark kavrulmuştur. Kahvenin kavrulmasındaki farklılıklar ilk Avrupa kafelerinin açılmasının akabinde olmuştur. Espresso'da koyu kavrulmuş kahvenin birkaç asır kullanılma alışkanlığı buradan kaynaklanıyor. Daha sonraki yıllarda farklı yaklaşımlarla roast derecesi düşüşe geçmiştir. Bu gelişmeye paralel olarak Osmanlı'da kahvenin daha açık kavrulmaya başlaması da Saray'daki kahveci teşkilatının gelişmesiyle olmuştur.

Her ne kadar Ebussuud Efendi'ye ve verdiği fetvaya atıf yapılsa da, meselenin kavrulma derecesi ile alakası yok. Ebussuud Efendi'nin tepkisi muhafazakar ulema sınıfının yeni şeylere karşı alışıldık tepkisidir. Aynı dönemin bir başka ulema mensubu Bostanzade Mehmet Efendi ise Ebussuud Efendi'nin görüşüne zıt olarak kahvenin (kavrulma derecesine bakılmaksızın) caiz olduğu yönünde fetva vermiştir. Kahve ile ilgili ilk fetva budur. Ancak bunda da siyasi etken söz konusudur. Zira Kanuni'nin hekimi Mehmet Bedreddin Kosoni kahvenin tıbben zararı olmadığı, fazlaya kaçmadan ayarında içilmesinin sağlığa olumlu etkilerinin olabileceği görüşündedir.

Bu vesileyle foruma ilk mesajımızı da yazmış olalım. Selamlar.

 

[nevnev]

Tütün, çay vs risalelerini gördüm. Yüzde 100 demiyorum ama yüzde 90 vardır kahve risalesi. En kısa sürede bakacağım inşallah.

Kurumda veritabanında taratmıştım bir kere "kahve" diye "Risale fil Kahve ved Duhan" diye bir risale vardı ama kahve ve sigaranın cevazıyla alakalı. Çok detaylı bakamadım. Teknik meseleleri ele alan bir esere de Pzt günü bakarım.

 

[BarisGumus]

Merhaba,
Osmanlı imparatorluğu sınırlarına ilk girdiği günden itibaren kahve full dark kavrulmuştur. Kahvenin kavrulmasındaki farklılıklar ilk Avrupa kafelerinin açılmasının akabinde olmuştur. Espresso'da koyu kavrulmuş kahvenin birkaç asır kullanılma alışkanlığı buradan kaynaklanıyor. Daha sonraki yıllarda farklı yaklaşımlarla roast derecesi düşüşe geçmiştir. Bu gelişmeye paralel olarak Osmanlı'da kahvenin daha açık kavrulmaya başlaması da Saray'daki kahveci teşkilatının gelişmesiyle olmuştur.

Her ne kadar Ebussuud Efendi'ye ve verdiği fetvaya atıf yapılsa da, meselenin kavrulma derecesi ile alakası yok. Ebussuud Efendi'nin tepkisi muhafazakar ulema sınıfının yeni şeylere karşı alışıldık tepkisidir. Aynı dönemin bir başka ulema mensubu Bostanzade Mehmet Efendi ise Ebussuud Efendi'nin görüşüne zıt olarak kahvenin (kavrulma derecesine bakılmaksızın) caiz olduğu yönünde fetva vermiştir. Kahve ile ilgili ilk fetva budur. Ancak bunda da siyasi etken söz konusudur. Zira Kanuni'nin hekimi Mehmet Bedreddin Kosoni kahvenin tıbben zararı olmadığı, fazlaya kaçmadan ayarında içilmesinin sağlığa olumlu etkilerinin olabileceği görüşündedir.

Bu vesileyle foruma ilk mesajımızı da yazmış olalım. Selamlar.

Hangi kaynağa istinaden "full dark kavrulmuştur" diyebildiniz anlamadım?
Evet doğrudur Ebus suud kahve içenleri "ehli heva" diye niteleyip karşı çıkmıştır ve fakat bunu keyfi surette bir fetva ile yapması mümkün değil bu yüzdendir ki dayanak noktası olarak "kömür derecesinde kavrulmayı" göstermiştir..
Diğer konu "ilk fetva" bu değildir.. Memlük Sultanı Kansu Gavri'nin Mekke Emiri Hayır Beğ ilk yasak fetvasını Mekke müftüsünün şerhine rağmen almıştır..
Sağlık yönüne bakarsak İbni Sina, kahvenin ilaç tesirinden ilk bahseden bilgindir.

 

[Yirgacheffe]

Hangi kaynağa istinaden "full dark kavrulmuştur" diyebildiniz anlamadım?
Evet doğrudur Ebus suud kahve içenleri "ehli heva" diye niteleyip karşı çıkmıştır ve fakat bunu keyfi surette bir fetva ile yapması mümkün değil bu yüzdendir ki dayanak noktası olarak "kömür derecesinde kavrulmayı" göstermiştir..
Diğer konu "ilk fetva" bu değildir.. Memlük Sultanı Kansu Gavri'nin Mekke Emiri Hayır Beğ ilk yasak fetvasını Mekke müftüsünün şerhine rağmen almıştır..
Sağlık yönüne bakarsak İbni Sina, kahvenin ilaç tesirinden ilk bahseden bilgindir.

Merhaba,
Eski kahve kavurma tavalarında kavrulan kahvelerin doğal bir sonucudur dark kavrum. En basiti, evde deneyebileceğiniz mısır patlatma tavaları ile yapacağınız kavrumlar da aynı sonucu verecektir. Arkeolojide uygulamalı olarak uygulanan yöntemler arasında bu gibi metotlar yer alır. Kültür arkeolojisi, uygulamalı arkeoloji gibi başlıklar altında benzer şekilde deneyimlemeler yapılır. Misal, birkaç binyıllık buğday öğütücülerin birebir kopyası çıkarılır, buğday yerel özellikler göz önünde bulundurularak el baskısı ile sürünce sonucu öğütülür. Ortaya çıkan un ile yerel kültürün sözlü aktarımından gelen tarifle ekmek yapılır.
Kahve ile ilgili de aynı deneyimi düşünebilirsiniz.

İlk fetva kısmını şöyle düzeltelim, Osmanlı ulemasının ilk fetvası. Zira küresel anlamda değil, ülkemiz ve tarihimiz bazında bakıyorum olaya. Konuda paylaşılan kahve soğutma tavası bu kültürün bir kalıntısı neticede. Bu nedenle yazdığım satırlar kalıntı, kültür ve tarihimiz bağlamındadır.

 

[mmm]

Sanıyorum forumda bir çok akadmisyen ve tarihçi var

 

[Yirgacheffe]

Sanıyorum forumda bir çok akadmisyen ve tarihçi var

Öyle bir sonuç şaşırtıcı olmaz.

 

[skykhan]

güzel bilgiler